Het rechttrekken, verbreden en verdiepen van de oorspronkelijke loop, het dempen van meanders, het droogleggen van moerassen en de aanleg van dijken hebben enerzijds geleid tot minder waterberging, en daarmee hogere piekdebieten en overstromingen, en anderzijds tot verlies van natuurlijke habitats en migratiemogelijkheden van levensgemeenschappen in het watersysteem. Bij calibratiewerken aan en ruilverkaveling langs de Kleine Nete zijn destijds dijken aangelegd onmiddellijk langs de waterloop om het intensieve landbouwgebied te beschermen tegen zomeroverstromingen. Dijklichamen die onmiddellijk tegen de waterloop liggen, ondervinden echter grote erosieve krachten aan de teen. Hierdoor zijn op bepaalde plaatsen de dijken voor de helft geërodeerd, ondanks de teenbeschoeiing die destijds werd aangebracht.
De sterk verouderde dijken kunnen een gevaar vormen voor overstroming van de achterliggende landbouwgronden. Als waterloopbeheerder van de Kleine Nete gaat de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) aanpassingswerken aan de dijken uitvoeren conform de inzichten van het huidig integraal waterbeheer, met meer aandacht en ruimte voor de rivier, verhoging van de bergingscapaciteiten herstel van de verbindingsfunctie. Daarbij wordt zoveel mogelijk rekening gehouden met het behoud van de historische bescherming van infrastructuur en de landbouwbelangen.
Naast het verleggen van de winterdijken in het landbouwgebied De Zegge, blijft de VMM eveneens met de betrokkenen verder overleggen om ook ter hoogte van de recreatiedomeinen (Ark van Noë, Bobbejaanland, Camping Korte Heide) verdere herinrichtingswerken uit te werken. Aangezien de Kleine Nete niet stopt aan deze recreatiedomeinen, zijn de dijkherstellingswerken ook daar aan de orde. Een innovatieve oplossing is vereist indien recreatie, waterbeheer en ecosysteemdiensten aan bod moeten komen. De VMM beschouwt deze projecten daarom als pilootprojecten om te komen tot een vernieuwend concept voor multifunctioneel ruimtegebruik. VMM bekijkt op dit moment een aantal pistes hoe dergelijk ontwerp best tot stand komt.
Aanleg overstromingsgebied
Het dijkherstel binnen het intensief landbouwgebied De Zegge bestaat eruit om nieuwe dijklichamen aan te leggen op zowel de linker- als rechteroever, binnen een bufferzone van 15 meter langs beide zijden van de waterloop. De dijken worden landinwaarts verplaatst, waardoor op beide oevers van de Kleine Nete een winterbedding wordt gecreëerd. Hierdoor wordt er meer ruimte gegeven aan de rivier en ontstaat er binnen de dijken een langgerekt overstromingsgebied.
Door het voorzien van een winterbed en de toegenomen ruimte voor water zal er minder kracht op de dijklichamen worden uitgeoefend, zodat erosie minder snel zal optreden. Door het naar achteren plaatsen van de dijken kunnen de taluds aan rivierzijde van de dijk flauwer worden aangelegd dan het geval is in de huidige toestand. Hierdoor ontstaat een dijk die breder is vergeleken met de huidige dijken en die beter bestand is tegen erosie, wat nodig is voor de stabiliteit van de dijken.
De plannen die nu zullen gerealiseerd worden, zijn een compromisvoorstel over de inrichting van het gebied zoals dat uitgewerkt werd in een werkgroep “Flankerend beleid” van het bekkenbestuur onder leiding van gouverneur Berx en in aanwezigheid van de lokale besturen en de verschillende sectoren. De betrokken landbouwers werden daarover meermaals geïnformeerd op infoavonden, en de betrokken eigenaars en gebruikers konden tijdens een infomarkt op 13 maart 2014 de ontwerp- en onteigeningsplannen inkijken en bespreken met de VMM. De opmerkingen die tijdens de infomarkt en de laatste infovergadering werden gegeven, werden maximaal meegenomen in de definitieve uitwerking van het technisch ontwerp. Er is lang gewerkt aan het ontwerp van deze werken, en de belangen van de verschillende sectoren zijn uiteenlopend, maar dankzij de inspanningen van de werkgroep en gouverneur Berx kan vandaag een volgende stap in dit dossier gezet worden.
Grondverwerving
Voor de realisatie van het project is grondverwerving noodzakelijk, met name de strook van 15 meter aan weerszijden van de waterloop. De eigenaars zullen nog individueel schriftelijk op de hoogte worden gebracht van het ministeriële besluit waarbij deze grondverwerving van openbaar nut wordt verklaard, omdat dit nodig is voor de realisatie van de dijken. Het doel is om deze grondverwervingen met de eigenaars zoveel als mogelijk in der minne te regelen, en een gerechtelijke onteigening te vermijden. Alle eigenaars worden hiertoe persoonlijk bezocht.
De Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) heeft een overeenkomst afgesloten met de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) om in eerste lijn deze bezoeken en onderhandelingen namens de VMM te voeren. Zowel op het vlak van grondverwervingen, alsook op vlak van expertise in de landbouwsector, biedt de VLM de beste waarborg om de onderhandelingen met de eigenaars op een serene en professionele manier te voeren.
De schattingen gebeurden door het aankoopcomité van Antwerpen.
De mogelijkheid die in de overlegvergaderingen met de landbouwers werd besproken omtrent de keuze van het dijkprofiel ( type 1 of type 2, in functie van de wenselijkheid om de aanpalende grond verder te gebruiken voor landbouwdoeleinden), zal tijdens het onderhandelingsgesprek met de VLM aan bod komen. Op basis van de keuzes van de eigenaars zal de VMM nadien uniforme trajecten van hetzelfde dijkprofiel uitwerken.
Momenteel wordt het aanvraagdossier voor een stedenbouwkundige vergunning afgerond. De aanbesteding van de werken is gepland voor het voorjaar van 2016, en de start der werken halfweg 2016.
Meer weten?
Bijkomende inlichtingen over het project zijn te verkrijgen bij dhr. Stoffel Moeskops (VMM) via s.moeskops@vmm.be.
